در چند سال اخیر، جهان شاهد تحولی عمیق در الگوی تجارت و زنجیره‌های تأمین بوده است. از همه‌گیری کرونا تا جنگ‌های منطقه‌ای و تغییر توازن قدرت‌های اقتصادی، همه و همه باعث شدند کشورها به‌دنبال کاهش وابستگی و افزایش امنیت اقتصادی باشند. این یعنی نقشه تجارت جهانی دیگر همان نقشه قدیمی نیست.

از نگاه من، این تغییرات بیش از آنکه تهدید باشند، برای ایران فرصت‌های واقعی و قابل لمس به‌وجود آورده‌اند؛ البته به شرطی که با دیدی واقع‌گرایانه و بین‌المللی به آنها نگاه کنیم.

امروز بسیاری از کشورها به‌دنبال تأمین‌کنندگان جدید برای مواد اولیه، انرژی و کالاهای واسطه‌ای هستند. موقعیت جغرافیایی ایران، نیروی انسانی متخصص و تنوع تولید داخلی، می‌تواند ما را به یکی از بازیگران تأثیرگذار در زنجیره‌های جدید تبدیل کند — اگر سیاست‌ها و تصمیم‌ها با واقعیت بازار جهانی هماهنگ باشند.

تغییر مسیر تجارت از شرق دور به آسیای میانه و خاورمیانه، فرصت کم‌نظیری است. به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند پتروشیمی، مواد معدنی و خدمات فنی و مهندسی، ایران می‌تواند جایگاه خود را بازتعریف کند. اما لازمه این حضور، درک زبان جدید تجارت جهانی است؛ زبانی که بر مبنای شفافیت، سرعت و اعتماد شکل گرفته، نه صرفاً بر مبنای ظرفیت تولید.

در چنین فضایی، شرکت‌های ایرانی باید یاد بگیرند که تنها «صادرکننده» نباشند، بلکه «شریک تجاری» شوند. تفاوت این دو در نگاه است: صادرکننده کالا می‌فروشد؛ شریک تجاری ارزش خلق می‌کند.

به عنوان کسی که سال‌ها در حوزه تجارت بین‌الملل و امور ارزی فعالیت داشته‌ام، معتقدم اکنون زمان آن است که نگاه سنتی به بازارهای صادراتی را کنار بگذاریم. آینده از آنِ کشورها و شرکت‌هایی است که انعطاف‌پذیر، تحلیل‌گر و جهانی‌فکر هستند.

اگر ما بتوانیم از فرصت بازآرایی زنجیره‌های تأمین جهانی به‌درستی استفاده کنیم، ایران نه‌تنها از تحریم‌ها و محدودیت‌ها عبور می‌کند، بلکه می‌تواند نقش جدیدی در معماری تجارت منطقه‌ای و جهانی ایفا کند.

دیدگاه شخصی من:

بازار جهانی امروز بیش از هر زمان دیگری، میدان هوشمندان است. در جهانی که مرزها هر روز بی‌معناتر می‌شوند، موفقیت از آنِ کسانی است که می‌توانند فراتر از محدودیت‌ها فکر کنند و راه‌های تازه بسازند. ایران پتانسیل حضور در بازی بزرگ را دارد — فقط باید تصمیم بگیرد که بازیگر باشد، نه تماشاچی.